استروییدهای آنابولیک؛ خطری در کمین ورزشکاران جوان

مجید صفاری نیا در سمپوزیم «استروییدهای آنابولیک»، با تاکید بر لزوم ارائه راهکارها و سیاست های علمی و عملی جهت کاهش آسیب های اجتماعی در حوزه دانشجویان، اظهار کرد: استروییدها می توانند به عنوان مداخله گر در اعتیاد نقش داشته باشد.

وی با بیان اینکه مصرف استروییدهای آنابولیک توسط ورزشکاران پرورش اندام و بدن سازی می تواند پیامدهای مثبت و منفی در بر داشته باشد، افزود: مصرف این مواد شیمیایی می تواند به وضعیت قدرت جسمی افراد کمک کند و عضلاتشان را بسازد و موجب تناسب اندام آنان شود، اما وابستگی های خاصی را برای ورزشکاران به دنبال دارد و ممکن است آسیب هایی در معده و روده و کبد و پوست ایجاد کند.

مدیرکل دفتر مشاوره و سلامت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، با تاکید بر لزوم بررسی جنبه های مثبت و منفی مصرف استروییدها، یادآور شد: باید نسبت به کاهش مصرف این مواد به ویژه در دانشجویان ورزشکار اقدام کنیم.

صفاری نیا، با اشاره به برنامه های دفتر مشاوره و سلامت وزارت علوم در حوزه کاهش مصرف مواد مخدر در دانشجویان، اضافه کرد: در حال حاضر ۱۲ برنامه اجرایی را به تناسب نیاز دانشجویان در قالب کارگروه پیشگیری از اعتیاد دنبال می کنیم؛ همچنین آموزش مهارت های تاب آوری فردی و اجتماعی به صورت حضوری و مجازی دنبال می شود.

وی از تدوین برنامه پیشگیری از مصرف مواد مخدر توسط کانون همیاران سلامت وزارت علوم خبر داد و گفت: همیاران سلامت در دانشگاه ها دانشجویان را با مفاهیم استروییدی آشنا می کنند.

این روان درمانگر، با بیان اینکه جوانان در مناطق آسیب پذیر نیازمند آموزش مهارت های زندگی و رفتارهای خودمراقبتی هستند، خاطرنشان کرد: اقدام به راه اندازی مرکز مشاوره و خط تلفن برای آگاه سازی و ارتقای سواد سلامت روان در حوزه پیشگیری از مصرف مواد مخدر کردیم؛ همچنین استارت آپ های تخصصی و کاربردی پیشگیری از مواد مخدر با محوریت استروییدها برگزار شده است که می تواند برای دانشجویان در راستای پیشگیری از آسیب های اجتماعی مفید باشد.

سید موسی کافی، عضو هیئت علمی گروه روانشناسی دانشگاه گیلان نیز، با اشاره به افزایش درگیری دانشجویان با استروییدها طی سال های اخیر، عنوان کرد: دوره دانشجویی مصادف با پایان سنین نوجوانی و آغاز دوران جوانی است و لذا انتظار آسیب های اجتماعی بیشتر وجود دارد.

وی با بیان اینکه ورزشکاران درگیری بیشتری با استروییدها دارند، خاطرنشان کرد: اثرات اولیه مصرف این مواد شیمیایی تا اندازه ای مثبت است، اما در درازمدت اثرات آن منفی بوده و عوارض آن ظاهر می شود.

دبیر اجرایی سمپوزیم «استروییدهای آنابولیک»، افسردگی ناشی از وابستگی به مواد مخدر را شایع ترین عارضه مصرف استروییدها دانست و گفت: عوارض مصرف این مواد بسیار زیاد است، اما متاسفانه نگرش مثبت نسبت به آن وجود دارد و لذا برخی از باشگاه های ورزشی اقدام به تبلیغ، ترغیب، تشویق و حتی تزریق این مواد به ورزشکاران جوان می کنند.

کافی، با اشاره به عرضه سهل و راحت مواد استروییدی در داروخانه ها، عنوان کرد: متاسفانه روز به روز در حال گسترش عرضه این ماده مخدر هستیم و خطر آن جامعه را تهدید می کند. دانشجویان هنوز به خطرات مصرف استروییدها وافق نیستند و باید یافته های علمی را به جامعه ارائه کنیم.

این روانشناس، با بیان اینکه اختلالات روانی ایجاد شده ناشی از مصرف استروییدها در تقسیم بندی مواد مخدر قرار می  گیرد، اظهار کرد: مصرف این ماده وابستگی های روانی و جسمی ایجاد می کند و علائم محرومیت را به دنبال دارد.

حسین افراخته، معاون دانشجویی دانشگاه گیلان نیز در ادامه، مصرف مخدرها را یکی از آسیب های اجتماعی دانست که در دانشگاه ها وجود دارد و تصریح کرد: امروزه دانشجویان به عنوان قشر ارزشمند کشور در معرض آسیب های اجتماعی مرتبط با مواد مخدر قرار دارد.

وی آمار استفاده دانشجویان از مواد مخدر را کمتر از متوسط جامعه دانست و گفت: اثرگذاری مصرف مواد مخدر توسط دانشجویان بیشتر از سایر اقشار است، زیرا دانشجویان قشر فرهیخته جامعه هستند و سرمایه اجتماعی کشور محسوب می شوند و لذا آسیب های اجتماعی در این قشر جبران ناپذیر خواهد بود.

معاون دانشگاه گیلان، با بیان اینکه شیوع بیماری کرونا طی یک سال و نیم گذشته حضور فیزیکی دانشجویان را در فضاهای دانشگاهی محدود کرده است، متذکر شد: ارتباط تنگاتنگ دانشجو با دانشگاه و اساتید کنترل پذیری و هدایت گری رفتاری را تسهیل می کند لذا فعالیت مرکز مشاوره دانشگاه گیلان را به سمت مجازی بردیم تا ارتباط دانشجو با دانشگاه قطع نشود.

افراخته، استفاده از مواد نیروزا و عضله ساز را یکی از مقتضیات سنی دانشجویان دانست و خاطرنشان کرد: تحقیقات نشان می دهد که اثرات جانبی مصرف این مواد شیمیایی در درازمدت به اختلالات روحی و روانی و رفتاری و عدم تعادل هورمون ها و تمایل به خودکشی و… می انجامد.

وی فشارهای تحصیلی، دوری از خانواده و فضای محیطی را برای دانشجویان خطرآفرین دانست که می تواند آنها را به سمت مصرف استروییدها سوق دهد و گفت: دانشگاه ها از پتانسیل بالای علمی برخوردار هستند و باید مسائل مختلف و روز دانشجویان را مورد بررسی قرار دهند و آسیب های اجتماعی و هنجارهای رفتاری را معرفی کنند و قدم به قدم برای کاهش ناهنجاری ها گام بردارند تا شاهد کاهش اثرات منفی استفاده از مواد نیروزا در دانشگاه ها باشیم.

حمید اراضی، عضو هیئت علمی دانشکده علوم ورزشی و تربیت بدنی دانشگاه گیلان نیز، با اشاره به اثرات سوء مصرف استروییدها در دانشجویان ورزشکار، عنوان کرد: باید اقدام به اطلاع رسانی و آگاه سازی جامعه درخصوص مصرف این دسته از مواد ممنوعه کنیم.

وی با بیان اینکه مصرف استروییدهای آنابولیک با تجویز پزشک متخصص در موارد مورد نیاز و با دوزهای پایین و دوره زمانی کوتاه اثر درمانی دارد، تاکید کرد: متاسفانه در موارد ورزشی از این مواد به صورت خوراکی و تزریقی با دوزهای چند ده و چند صد برابر مصرف می شود که بسیار خطرناک است.

این استاد تربیت بدنی، استفاده از استروییدها را در تمام رشته های ورزشی جهت عضله سازی و ارتقای عملکرد ورزشکاران دانست و بیان کرد: اقسام خوراکی این ماده برای کبد بسیار سمی است؛ البته ورزشکاران معمولا در سنین نوجوانی و جوانی قرار دارند و مصرف این ماده برای آنان وسوسه انگیز است و لذا در معرض خطر قرار دارند.

اراضی، کارکردهای بالینی استروییدها را با دوز پایین و زیر نظر پزشک دانست و اضافه کرد: آمارهای جهانی نشان می دهد که تعدادی از ورزشکاران در اثر سوء مصرف استروییدها جان خودشان را از دست داده اند.

وی فشار خون، آسیب قلبی، مشکل کبدی و… را از جمله عوارض مصرف مواد شیمایی دانست و گفت: تشویق هم سن و سالان ورزشکاران، اصرار مربی ورزشی، اعتماد به نفس پایین، اعتقاد کذایی به داروها و معجزه دیدن از آنها، فشارهای اجتماعی و انتظارات اطرافیان و… ورزشکار را به سمت مواد مخدر سوق می دهد لذا باید ورزش سالم را تبلیغ کنیم و نظارت بر باشگاه ها را افزایش دهیم و نسبت به آگاه سازی جامعه درباره اثرات منفی مصرف مواد نیروزا اهتمام داشته باشیم.

این استاد تربیت بدنی، با بیان اینکه اخیرا مواد جایگزین برای استروییدها نیز وارد بازار شده است، اظهار کرد: این مواد جدید اثربخشی همزمان در عضله سازی و چربی سوزی دارد که یک زنگ خطر است.

سید محمدرسول خلخالی، دانشیار روان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی گیلان نیز، با بیان اینکه دانشجویان با دو گروه از محرک ها از جمله آمفتامین ها و استروییدها مواجه هستند، یادآور شد: دانشجویان اغلب برای بهبود فعالیت های درسی و افزایش توجه و تمرکز به سراغ این مواد می روند.

وی با اشاره به توجه گروه سنی نوجوان و جوان به تصویر بدن و ارزیابی بدن خود از دیدگاه دیگران، گفت: ورزشکاران نیز با مصرف استروییدهای آنابولیک عملکرد بهتری در محیط های ورزشی دارند.

این روان پزشک، مهمترین اثرگذاری مصرف این داروها را در ارگان های بدن به ویژه دستگاه تولید مثل مردان و زنان دانست و عنوان کرد: افزایش آندروژن ناشی از مصرف استروییدها سبب اختلال در عملکرد جنسی مردان می شود. همچنین افزایش لیپیدها کبد را مستعد عوارض متعدد می کند و بالانس ال.دی.ال و اچ.دی.ال را به نفع اچ.دی.ال تغییر می دهد.

خلخالی، با بیان اینکه بافت های حجیم و بزرگ عضلانی همیشه کاربردی نیست، خاطرنشان کرد: لود پروتئین به سیستم کلیوی فشار وارد می کند و سبب آکنه در مردان و ریزش مو در زنان می شود.

وی مقادیر مصرف بالا و یا طولانی شدن دوره مصرف را سبب غیر قابل کنترل شدن مصرف و عدم توانایی برای قطع دانست و متذکر شد: سوماتوفوم، اختلال خوردن، اختلال خلقی، اختلال بدشکلی عضلانی و اختلالات روانی از جمله علائمی است که در ورزشکاران مصرف کننده آنابولیک ها دیده می شود.

این روان پزشک، با بیان اینکه قطع دارو با افسردگی و بی قراری روانی و حرکتی همراه است، گفت: مدیا و شبکه های اجماعی نقش مهمی در درگیری افراد با تصویر بدن دارد لذا مراکز فرهنگی و علوم انسانی و جامعه شناسی و روان شناسی باید به پیامدهای سوء مصرف مواد مخدر بپردازند.

وی دست یابی به کمال و زیبایی را از جمله نیازهای روحی و روانی انسان دانست که برای تحقق آن هزینه می کند و یادآور شد: نمی توان مصرف مواد مخدر را قطع کرد، اما باید با برنامه های ساختاریافته کشوری به سراغ کاهش مصرف برویم.

حسن فرهی، استادیار روانشناسی بالینی دانشگاه علوم پزشکی نیز در این سمپوزیم، با اشاره به مجموعه اختلالات مرتبط با تصویر بدن، اظهار کرد: امروزه انسان ها توجه خاصی به شکل و کارکرد بدن دارند و مصرف استروییدها که قبلا در زنان بیشتر دیده می شد، اکنون در مردان نیز وجود دارد.

وی با بیان اینکه در کشورهای توسعه یافته دانشگاه ها و رسانه ها و حتی باشگاه های ورزشی جزو مبلغین عدم مصرف استروییدهای آنابولیک هستند، خاطرنشان کرد: مشکلات ناشی از سوء مصرف استروییدها پذیرفته شده است.

این روانشناس بالینی، گرایش به ظاهر زیبا و قابل قبول را مبنای تکاملی همه موجودات از جمله انسان دانست و بیان کرد: گرایش به جنس مخالف با ورزیده بودن بدن ارتباط مستقیم دارد و لذا مردان به سمت عضله سازی و پرورش اندام و بازو زدن می روند؛ این در حالی است که نقطه زیبایی و اندام مناسب برای مردان از نظر زنان حدود ۱۰ کیلو کمتر از ورزشکاران پرورش اندام است.

وی با بیان اینکه باید باور «بدن نرمال زیبا نیست» را کنار بزنیم، گفت: باید باورهای مرتبط با پذیرش جنس مخالف را در زنان و مردان مدیریت کنیم و اعتماد به نفس از تصویر بدن را بالا ببریم.

محمدحسن نوین، دکترای تخصصی اعتیاد نیز در این سمپوزیم به تبیین اثرات داروشناختی استروییدهای آنابولیک پرداخت و اضافه کرد: منظور از استروییدهای آنابولیک خانواده ای بزرگی از هورمون های تستوسترون است که در عضله سازی و ایجاد ویژگی های مردانه نقش مهمی ایفا می کند؛ همچنین باعث وابستگی و ایجاد سرخوشی و پاداش ذهنی شده و مصرف کننده را به ادامه مصرف سوق می دهد.